top of page

RAFT TA UN ‘KAT IN DE ZAK’

Diamars ultimo, den un Reunion Publico, Parlamento di Aruba a haya un presentacion elabora for di Minister President sra. mr. Evelyn Wever-Croes tocante dos topico, esta: e status di e refinanciamento di e prestamo di likides di pais Aruba y e Rijkswet di supervision financiero. Tanto Parlamento di Aruba y Gobierno di Aruba mester sigui trata e topiconan aki cu Gobierno di Reino.

Ausencia den sala

Lamentablemente, manera sa pasa durante reunionnan publico, un di e Parlamentariona cu a haci peticion pa e Reunion Publico importante aki, cu ta lider di fraccion di MAS, mes no tabata presente. Banda di esey, fraccion di AVP tambe ta ausente durante e Reunion Publico. Nan ta hiba discurso fofo y despues ta retira for di sala di reunion pa no atende personalmente cu e argumentonan valido for di banda di ministernan of coalicion y preocupacionnan di pueblo.


E origen di RAft

Debi na e pandemia di COVID-19 nos economia a paralisa completamente. Aruba tabata den un crisis y e unico opcion cu tabatin ta pa busca ayudo financiero cerca Hulanda pa pueblo por a sobrevivi. A base di articulo 36 di Statuto di Reino Hulandes, Gobierno di Aruba a haci peticionnan na Gobierno di Reino pa un ayudo financiero. Esaki a resulta den un suma total di 916 miyon florin pa por a paga FASE, loonsubsidie, mkb-toelage y salario di trahadonan den sector publico. Naturalmente, ora cu un prestamo wordo otorga, mester bin un areglo di pago. Den e caso aki, Hulanda a mara condicionnan na e ayudo financiero, di cua un di e condicionan ta(bata) COHO y e RAft.


RAft ta un ‘kat in de zak’

Ora cu Parlamento di Aruba a ricibi e proposicionnan di e COHO y e RAft, mesora a bisa cu e areglonan aki no ta cumbini Aruba, sino solamente Hulanda. Debi cu Parlamento, specialmente fraccion di MEP a cuestiona, debati y pone presion durante reunionnan den Parlamento di Aruba y tambe na IKPO, e proposicion di COHO a keda bari for di mesa y na su lugar a bin un Onderlinge Regeling. Pero, e RAft (Rijkswet Aruba Financieel Toezicht) si a keda vigente y Hulanda ta insisti cu Aruba mester aproba esaki prome cu 1 di september 2023. Den e caso di e RAft, Parlamento di Aruba a manda pregunta pa Tweede Kamer pa duna mas informacion y aclariacion riba puntonan cu ainda no tin hopi claridad riba dje y tambe a cuestiona con e proceso a ser encamina pa Hulanda. Desafortunadamente, despues di mas cu 1 aña ainda Parlamento no por ricibi contesta riba su preguntanan for di Tweede Kamer y Gobierno di Reino.


Esaki ta un di e motibonan cu Parlamento ta considera e RAft como un ‘kat in de zak’. Pa prome, Hulanda kier pa Aruba acepta e RAft. Pero, na momento cu Parlamento di Aruba acepta e Raft aki, e ta duna Tweede Kamer y Gobierno Hulandes e ‘pase libre’ pa bin goberna den asunto interno di Aruba, poniendo su mes pafo di wega (‘buitenspel’). Cu otro palabra, bo ta dunabo autonomia na Hulanda. Di dos, Hulanda no ta dispuesto pa duna Aruba kwijtschelding di e debe y tampoco ta habri pa papia di refinanciamento di e debe nacional di Aruba, cu ta un trata desigual compara cu Corsou y Sint Maarten na momento cu na 10-10-10 nan a sali di constelacion di Antias Hulandes. Di tres motibo ta, cu Corsou y Sint Maarten tin un porcentahe di 3% di interes pa paga bek na Hulanda, pero pa Aruba otro porcentahenan ta poni den e RAft dependiendo di e proceso di negociacion cu Aruba ta aden cu Hulanda. Por ultimo y cu ta e motibo mas pisa, cu for di e evaluacion di Rijkswet pa aña 2018-2020 door di e Comision di Evaluacion 2021 ‘Toezicht en beheer in het teken van groei’, a constata cu e Rijkswet implementa tanto na Corsou y Sint Maarten a demostra cu tin consecuencia negativo. Asina a keda constata cu e contenido cu tin actualmente den e Rijkswet pa e dos islanan menciona, tin efectonan negativo riba e desaroyo di un strategia social-economico pa termino largo. Pesey, fraccion di MEP no por ta pro pa un RAft den e forma cu e ta actualmente. Simplemente nos ta bisa cu e Raft ta un ‘kat in de zak’.


Posibel solucion

Aruba semper ta dispuesto y semper a paga su debenan cu banconan internacional. Pa loke ta e asunto ey, Aruba tin un bon track record. Un posibel solucion pa demostra cu e RAft no ta bon pa Aruba, ta cu si Hulanda haci un evaluacion di e Rft su proceso y implicacionnan. Banda di esey, fraccion di MEP ta propone pa adapta e LAft (Landsverordening Aruba Financieel Toezicht), cu ta un ley nacional y cu tin e mesun peso (kisas mas) cu e Rijkswet pa no haci cambionan drastico den e supervision financiero. Di e manera aki Aruba ta sigui paga na condicionnan faboral cu ta beneficioso tanto pa Hulanda, cu ta haya su cen bek y pa Aruba mes por cumpli cu su pagonan y haci inversionnan local.

bottom of page